INFO
Johann Greiner / C. Pohls Kornprüfer
1920-1950
koper, bakeliet, leer, metaal
2,5 x 6,5 x 18 cm
Check this!
De functie van dit eigenaardige apparaat laat zich niet gemakkelijk raden: het lijkt nog het meest op een keukentool, een kruising tussen twee bakspatels en een pureeknijper. Om te begrijpen waar de ‘Kornprüfer’ voor diende, zochten we de gebruiksaanwijzing op. Die is te vinden in het Duitse Meyers Großes Konversations-Lexikon, een soort encyclopedie, uit 1907.
Op het plaatje houdt een hand het apparaat als een centenbak vast, terwijl vanuit een papieren zakje graankorrels op het ‘zeefje’ worden geschud. De korrels blijven hangen in de gaatjes, zodat je er met hulp van het onderliggende snijblad een kontje kunt afsnijden.
Glazig of melig
Volgens de instructie moet je hiervoor de bovenste klep sluiten - die houdt de korrels op hun plek - en dan het meshandvat naar het grote handvat toe trekken. En wat is nu de zin van dit alles? Het begeleidende lemma legt uit: ‘Instrument voor het doorsnijden van graankorrels, om deze aan de hand van hun textuur, in het bijzonder glazigheid of meligheid van het snijoppervlak, de kwaliteit van de korrel te kunnen beoordelen’.
Bedrijfsfilm
Hoe die kwaliteitsbeoordeling in de praktijk ging, toont de oudste bedrijfsfilm in de Heineken Collection, Beiersch-Bierbrouwerij "De Amstel" Amsterdam uit 1927-28. Daarin is te zien hoe de laboratoriumchef het korrelformaat uit een partij per boot aangeleverde gerst vergelijkt met dat van zijn koopmonster. Ongetwijfeld had hij ook zijn Kornprüfer bij zich, om de binnenkant van de korrels te keuren.
Kwaliteit boven alles
Gerst werd in die tijd geïmporteerd uit Midden-Europa, aangezien Nederlandse gerst te vochtig was en te langzaam ontkiemde. Inmiddels is dit dankzij teeltverbetering geen probleem meer: met een productie van circa 250.000 ton per jaar is gerst na tarwe het meest verbouwde graangewas in Nederland. Het kwalitatief beste deel gaat naar binnen- én buitenlandse mouterijen ten behoeve van de bierindustrie.
Paard en peer van weleer
De Kornprüfer is één van de vele oude werktuigen uit de Heineken Collectie die herinneren aan het bierbrouwproces van weleer. Zo is er ook een zogeheten graanpaard (wanmolen), een soort mechanische zeef waarmee je het kaf van de korrels kon scheiden. Een ander interessant instrument is de ‘gistpeer’ , een koperen container om biergist goed te houden, totdat je het toevoegde aan het wort.